فن ها

به دستگاهی گفته می‌شود که هوا را به جریان می اندازد. فن‌ها از لحاظ کاربردی جهت مکیدن هوا (Exhaust Fan)، دمیدن هوا (Supply Fan) و یا گردش هوا (Circulation Fan) مورد استفاده قرار می گیرند. فن‌ها با توجه به جهت جریان هوا نسبت به محور فن به دو دسته زیر تقسیم می شوند:

فن محوري (AXIAL FLOW FANS)

در فن محوري (فن آکسیال)، جریان هوا موازی محور فن است. سه نوع عمده فن های محوری عبارتند از : فن های پروانه ای، فن های لوله محوری و فن های پره محوری (جت فن). فن های محوری دارای قاب که داخل پنجره و دیوار نصب می شوند، فن های به کار رفته در رایانه ها، پنكه هاي رومیزی و سقفي و فن‌های محوری کانالی استفاده شده در صنعت جز این دسته از فن‌ها قرار می گیرند.

فن گريز از مركز(CENTRIFUGAL FAN)

اكثر فن هاي كه در صنعت استفاده مي شوند از نوع گريز از مركز مي باشند. در اين نوع فن ها ايمپلر در يك پوسته حلزوني قرا گرفته، هوا در راستاي محور ايمپلر وارد فن شده و مماس بر محيط آن خارج مي گردد. چرخش ايمپلر همواره در جهت خروجي حلزوني پوسته است و مقدار كاري كه از طريق فن روي هوا انجام مي شود به زاويه پره بستگي دارد.

سه نوع مختلف پره در فن هاي گريز از مركز عبارتند:

1-  پره هاي خميده به عقب

2-  پره هاي خميده به جلو

3-  پره هاي شعاعي نسبت به جهت چرخش

در فن هاي گريز از مركز با پره هاي خميده به عقب، قوس پره ها در خلاف جهت چرخش ايمپلر خميده است و زاويه پره از 90 درجه كمتر است.ئدر فن هاي با پره هاي شعاعي سر پره ها نسبت به محيط ايمپلر عمود مي باشد و زاويه پره 90 درجه است. در فن هاي با پره هاي خميده به جلو، قوس پره ها در جهت چرخش ايمپلر مي باشد و زاويه پره بزرگتر از 90 درجه است. فشار اين نوع فن با افزايش زاويه پره زياد شده و براي يك ايمپلر با نسبت هاي مشخص قطر و دبي حجمي نيز افزايش پيدا  مي كند. اين نوع فن ها فشار بيشتري نسبت به انواع مشابه (هم قطر و هم سرعت) توليد كرده و به فن هاي حجم بالا مشهورند. تعداد پره ها در اين نوع فن ها بين 30 تا 60 است و در دو نوع ديگر بين 6 تا 16 ميباشد.

قدرت فن 

قدرت فن عبارت است از حاصل ضرب فشار فن در دبي آن با واحد مناسب.

(1)  Air power (w)= P(N/m^2) . Q(m^3)

 

راندمان فن

 راندمان كلي فن از تقسيم قدرت مصرف شده براي جابجايي هوا بر قدرت ورودي فن به دست مي آيد. راندمان استاتيكي فن از تقسيم قدرت استاتيكي مصرف شده براي جابجا شدن هوا به قدرت ورودي هوا به دست مي آيد.

 

قوانين فن

عملكرد يك فن بر حسب فشار دبي و قدرت به فاكتورهاي زير بستگي دارد:

1-  طرح و نمونه فن يا كلاس فن

2-  نقطه كاركرد فن در منحني عملكرد (فشار-دبي)

3-  اندازه فن

4-  سرعت چرخش ايمپلر

5-  وضعيت هوا يا گازي كه از فن عبور مي كند.

 

متعلقات فن ها

فن‌ها بجز پروانه و بدنه (Housing) که از اجزا مهم یک فن بشمار می روند شامل متعلقاتی می باشند که کارکرد صحیح سیستم موکول به درستی طراحی و انتخاب آنها است. این متعلقات به شرح زیر می باشند:

1-  توربين يا الكتروموتر

2-  ياتاقان

3-  پولي

4-  تسمه

5-  شافت (محور)

 

انتقال قدرت

نحوه انتقال قدرت از الكتروموتور به پروانه در فن‌ها عموما به سه حالت صورت می گیرد

 

اتصال مستقیم ( Direct Drive )

در این نوع اتصال شافت الكتروموتور مستقیما به پروانه متصل می گردد .

اتصال تسمه پولی ( Belt Drive)

در این نوع اتصال ، نیرو از الكتروموتور توسط پولی هاوتسمه‌ها به پروانه فن منتقل می‌شود . در این سیستم یاتاقان نقش مهمی در انتقال نیرو دارد.

اتصال کوپلینگی( Coupling )

در این اتصال که انواع مختلفی دارد شفت الکتروموتور با یک مجموعه شفت ( محور ) و یاتاقان که به پروانه فن متصل است کوپل می شود.